Informatie-puree

 

Jan van Til

 

 

 

Hoe je puree maakt, weet eigenlijk iedereen. Aardappels (of tomaten) worden, ontdaan van schil, gekookt en vervolgens fijngestampt. Tot aardappelpuree, of tomatenpuree. Met appels lukt het ook; in dat geval noemen we de puree moes: appelmoes.

 

Het kan natuurlijk ook ingewikkelder. Door verschillende ingrediënten bij elkaar te voegen, ze daarna gezamenlijk te koken en ten slotte fijn te stampen. Tot puree. En dat noemen we dan hutspot of stamppot; met stamppot boerenkool als oer-Hollands voorbeeld.

 

Nu is er tegelijk ook een probleem met puree: je moet er niet in terechtkomen. Dat is zelfs spreekwoordelijk geworden! Iets dergelijks geldt ook voor moes. Iemand die tot moes wordt geslagen, of in de pan wordt gehakt, zit behoorlijk in de puree.

 

Voor mensen is het niet moeilijk om van de zojuist opgediste puree chocola te maken. Mensen beschikken immers over een geheime en uiterst krachtige vaardigheid. Zij realiseren zich bliksemsnel de achtereenvolgende situaties waarin woorden en zinnen zich voor hun oren/ogen ontwikkelen. En al doende schakelen mensen soepel van situatie naar situatie naar … en kennen zij steeds de juiste, inderdaad: variërende, betekenis toe. Heel krachtig. En geheim; dat ook.

 

Betekenis is dus niet iets dat absoluut is en op voorhand kan worden vastgesteld. Absoluut niet! Voor mensen hangt betekenis altijd af van de situatie waarin ze dingen, woorden, geluiden enzovoort tegenkomen. Variabel dus. Tegelijk is het zo dat betekenis voor mensen door de tijd heen varieert. Wie vandaag doodsbang is voor een spin, hoeft daar morgen niet meer dezelfde betekenis aan te hechten en kan daardoor tot ander, genuanceerder gedrag komen.

 

En het is die variëteit in betekenis van informatie die ons, mensen, (steeds verder) in de puree helpt. Als we niet uitkijken. U volgt me nog?

 

Let op: Computers weten helemaal niets van menselijke betekenis. Geen sik-ke-pit! En van variatie in betekenis, afhankelijk van moment en situatie, al helemaal niet. Dan dringt zich (bij mij) de vraag op hoe dat zit met informatici; u weet wel, dat zijn de mensen die uw computerprogramma’s ontwerpen en bouwen. Hebben zij weet van menselijke betekenisvariatie?

Nee.

Informatici zijn wat betekenisvariatie betreft, in grote meerderheid onwetend en dus ook onkundig. Betekenisvariatie blijkt voor hen een goed bewaard geheim. Verreweg de meeste informatici weten niet beter dan dat betekenis van informatie in absolute zin en op voorhand kan worden vastgesteld. Een pertinent onjuiste zienswijze!

 

En dat leidt tot een uiterst zorgelijke situatie! Want hoe loodst u uw informatie – met de door u bedoelde betekenis – betrouwbaar door allerhande computersystemen, zodat de ontvangers van die informatie er volgens uw bedoeling (betekenis) mee aan de slag kunnen? Hoe borgt u, met andere woorden, zorgvuldige communicatie van door u bedoelde betekenis?

Niet.

Bij computers bent u daarvoor sowieso aan het verkeerde adres. Ook bij informatici kunt u uw ei niet kwijt: zij kennen het geheim niet en kunnen u niet verder helpen.

 

Ondertussen ‘knopen’ informatici met Internet gemakkelijker, sneller en gevarieerder dan ooit de meest uiteenlopende situaties (en tijden) aan elkaar. En wel zonder dat zij rekening houden met de daardoor explosief toenemende betekenisvariëteit. Als gevolg daarvan pureren letterlijk legio computerprogramma’s uw informatie domweg en in steeds groter omvang tot gehakt. Gehakt waar zo langzamerhand geen hond nog brood van lust.

 

Oei, dat klinkt niet alleen als informatie-puree, dat is informatie-puree! In onze informatiemaatschappij nemen fouten toe, neemt irritatie en wederzijds onbegrip steeds grotere vormen aan en groeit wantrouwen in overheid en zorginstellingen en banken en bedrijven en zovoort. En deze informatie-puree grijpt steeds verder en wurgend om zich heen en brengt ons, mensen, uiteindelijk, zèlf in de puree. Als we niet uitkijken.

 

Verdere ontwikkeling van wat informatici zo krachtig in de benen hebben geholpen – de informatiemaatschappij – stagneert nu door toedoen van diezelfde informatici. Omdat ze het geheim niet kennen.

 

Informatiekundigen kennen het geheim wel. Zij kunnen u helpen informatie-puree de deur uit te werken en buiten de deur te houden. Zij maken gehakt van absolute betekenisgeving. Zij begrijpen dat informatie altijd vergezeld moet gaan van voldoende contextuele informatie om tot bedoelde betekenis te kunnen komen. Zij houden rekening met context en tijd. En dat is dè manier om van informatie, keer op keer en zo vaak u wilt, de juiste chocola te kunnen maken.

 

En u? Dankzij de inzet van informatiekundigen (náást informatici!) loodst u uw informatie – met de door u bedoelde betekenis – betrouwbaar door allerhande computersystemen, zodat de ontvangers van die informatie er volgens die betekenis mee aan de slag kunnen. Zo borgt u stelselmatig communicatie van door u bedoelde betekenis van informatie.

 

 

 

Januari 2009, 2009 © Jan van Til

 

Voorgaande tekst is eveneens gepubliceerd op mijn blog “Informatiekundig bekeken”.