Jan van Til

Wit vlak steekt vinger op

Jan van Til

Neem de bouwtekeningen van, bijvoorbeeld, een huis. Meerdere, vaak grote vellen papier. Elk met een veelheid aan, dikke en dunne, zwarte lijnen. Lijnen die van groot belang zijn voor de aannemer: ze laten immers zien wat er concreet gebouwd en opgeleverd moet worden.

Wat toekomstige bewoners vervolgens met zo’n bouwwerk dóen, is voor een aannemer niet van primair belang. Maar wèl voor de architect! De architect kijkt eerst en vooral naar te creëren ruimten en hun onderlinge verbanden. Daarbij draait het om sfeer, licht, beleving, functie, zingeving, betekenis, welzijn, karakter enzovoort. Voor wie? Voor de toekomstige bewoners, natuurlijk.

De architect kijkt, met andere woorden, eerst en vooral naar de witte vlakken op zo’n bouwtekening. Naar het geheel aan ‘dingen’ dat zich tussen zwarte lijnen ophoudt. Voor de architect zijn het de witte vlakken die bepalen waar zwarte lijnen moeten komen. Het draait om de witte vlakken; want dàt worden straks de welzijnsruimten voor mensen om erin te werken, wonen, lachen, leven enzovoort.

Aannemer en architect – ze kijken naar dezelfde bouwtekeningen. Maar volgens volstrekt verschillende vertrek- en eindpunten. Voor de architect zijn zwarte lijnen secundair. Ze dienen slechts om witte vlakken helder vorm te geven. Voor de aannemer tellen zwarte lijnen primair. Inderdaad, een wereld van verschil.

De IT-branche raakte hals over kop verliefd op het woord, de titel architect. Als paddenstoelen schoten ze uit de grond. En bestaande terminologie werd vlot aan de nieuwe situatie aangepast.

Ondertussen bleven verreweg de meeste IT-ers – inclusief de op het toneel verschenen architecten … tot-en-met verslingerd aan techno. Technologieën die elkaar vandaag de dag alsmaar sneller afwisselen. Een veelheid aan soorten en maten smart en connected devices en andere ‘things’ rolt onze leefwereld dag in dag uit als bij toverslag en onophoudelijk binnen.

De aandacht van de meeste IT-ers bleef en blijft gericht op … inderdaad … zwarte lijnen. Inmiddels grote landschappen aan zwarte lijnen. Met prachtige visualisaties in full colour aan de wand. Maarre … de witte vlakken dan? Wie organiseert ordelijk samenhangend de witte vlakken – de witte vlakken die bepalen waar welke zwarte lijnen moeten komen? Witte vlakken zijn de grote afwezigen in denken en doen van de meeste IT-ers. Ze vormen IT’s belangrijkste blinde vlek.

Hoe zou het toch komen dat al die schitterende en geavanceerde technologieën (zwarte lijnen) ons maar niet (de witte vlakken) brengen waar we zo naar verlangen? Scherp zicht op aard en waarde van wit vlak ontbreekt vandaag de dag nagenoeg geheel. De verwarring is zelfs zo groot dat we, wanneer we over witte vlakken (dreigen te) struikelen – en dat gebeurt met enige regelmaat … we de oplossing ervoor subiet in … techno, in nieuwe zwarte lijnen zoeken. Herwaardering van en onderzoek naar aard en crux van wit vlak … het komt eigenlijk niet meer in ons op.

Oproep: Als je weer eens struikelt … vraag je dan eens af of het misschien een wit vlak was dat je een vruchtbaarder route probeerde te laten zien.