Normale Ongelukken
Jan van Til
Naar aanleiding van de
presentatie van het Fyra-rapport verzucht Dirk-Jan de
Bruijn op iBestuur: “hoe weten we het toch zo voor
elkaar te krijgen?” (Reiziger
in de kou, 2 november 2015). Alles klopt en toch gaat zo vreselijk fout.
Hieronder mijn (uiteraard) beperkte blik op zaken.
In de heksenketel-dynamiek
die we al geruime tijd als netwerkmaatschappij bestempelen … werken vele
partijen nog altijd op de netzo onbewuste als ook
volautomatische piloot van het verdeel-en-heers. Daarbij wordt te verdelen/te
beheersen koek eerst en vooral waargenomen vanuit het aller-eigenste
perspectief. En daaraan heb je tegenwoordig maar zo de handen vol. Denken en
doen volgens een ruimer perspectief kost bovendien extra geld en levert
(vrijwel) niets op; hooguit extra risico’s. En in veel culturen vinden we errors-of commission veel erger
dan errors-of-omission.
Enzovoort. Dat leidt (uiteindelijk) tot situaties waarin alles klopt en het
toch (gloeiend) fout gaat. Want ieder vaart blind op de aller-eigenste
realisaties van de werkelijkheid. En wanneer dergelijke realisaties kant en wal
van werkelijkheid minder en minder raken … loopt het meer en meer spaak. Dan
leveren door partijen gekozen verdwijnpunten (annex hulplijnen) niet langer
levensvatbaar perspectief. De vaak ontluisterende effecten ervan zijn te
beschouwen als Normal Accidents
(Charles Perrow, 1984).
Misschien … misschien is er
(weer) ‘iets’ overkoepelends nodig, een nieuw en meer
omvattend verdwijnpunt, zo je wilt – iets Algemeen Belangerigs,
iets dat deelt-en-dient zeg ook maar. Iets dat al dat Eigen Belangerigs
een gemeenschappelijk (algemeen) speelveld toewijst – een soort trampoline, zeg
maar even, waarop al die Eigen Belangers hun aldus
gebaande vrijheid in de vorm van de prachtigste capriolen kunnen beleven. En
dat ‘iets’ kan natuurlijk niet een bedrijf zijn zoals al die andere bedrijven
bedrijf zijn! Wie/wat zou eigenlijk het best kwalificeren als zo‘iets’?
In een netwerkmaatschappij is
netwerk-denken, netwerk-praten en netwerk-doen broodnodig – zoals Tiggelaar (bij monde van De Bruijn) m.i. terecht aangeeft.
En, of we het nu beseffen of niet – dat is toch echt een hele slag ànders dan wat we momenteel presteren op individueel en
keten-niveau. Oei! Trefzeker netwerk-doen heeft – hoe kan het eigenlijk ook
anders – enorm veel baat bij informatie-op-z’n-netwerks,
op netwerk-informatie dus, want (netwerk)informatie-van-betekenis stuurt
(netwerk)gedrag, zoals we vanuit de sociale psychologie al decennia lang weten.
En op het vlak van
netwerk-informatie stagneert ‘de boel’ al vele jaren. De IT die ons als
maatschappij stormenderhand bracht tot net over drempel van
informatiemaatschappij – waarvoor oprechte dank, weet nog steeds niets anders
te verzinnen dat meer en groter van hetzelfde – want dat leverde in het
verleden ook zulke fantastische successen op. Vandaag de dag heet dat groter en
meer van hetzelfde toevallig Big Data, Cloud, Business Intelligence, Analytics,
(Linked) Open Data enzovoort. Steeds sneller volgen
de ‘innovaties’ en ‘ontwikkelingen’ elkaar op. De gehanteerde termen wisselen
(‘verslijten’) netzo snel. Substantiële sprongen
vooruit – zoals van individueel/keten naar netwerk – laten echter met smart op
zich wachten.
En ook dat, die stagnatie, is
te beschouwen als een Normal Accident. Immers, ook
ICT-bedrijven zijn gewone verdeel-en-heers bedrijven waarvoor datgene geldt
waar ik deze column mee opende. Ook/juist zij moeten met groeiende spoed een
trampoline toegewezen krijgen waarop zij hun maatschappij-brede kunsten dienen
te vertonen. Ten behoeve van netwerk-informatie, ten behoeve van netwerk-doen,
ten behoeve van netwerk-samenleving.
Zolang verdeel-en-heers
bedrijven daarbij niet ‘geholpen’ worden en nog meer dan voldoende geld
verdienen met hoe-het-nu-gaat … zullen ze niet op werkelijk slimme, lees vooral
ook: Algemeen Belangerige ideeën komen. ‘Iets’ móet
komen helpen! Want zgn. marktwerking komt domweg niet verder dan
faillissementen/fusies van bedrijven die het hoofd niet langer ‘gezond’ boven
verdeel-en-heers water weten te houden. Help!!!
November 2015, 2015 © Jan van
Til