Een vruchtbaar gesprek
Jan van Til
Waar draait het eigenlijk om
bij informatiesystemen?
Om informatie.
Om informatie?
Ja, informatie is al sinds mensenheugenis het
universele middel dat mensen aanzet tot activiteiten waarmee ze hun doelen
bereiken. Dat is met digitale informatiesystemen niet anders.
Waarom stellen
informatiesystemen dan zo vaak teleur?
Mensen begrijpen vaak niet goed wat de
gepresenteerde informatie betekent. En daarom komen ze niet tot de werkelijk
bedoelde activiteiten en missen ze (deels) hun doelen.
Hoe kan dat?
Mensen zitten zo in elkaar dat ze informatie altijd
contextueel begrijpen. Altijd – en dat gaat onbewust. De precieze betekenis van
informatie is afhankelijk van de onderhanden situatie – en situaties wisselen
vandaag de dag steeds vaker en heftiger.
Machines (lees ook: informatiesystemen) zitten zo in
elkaar dat ze informatie altijd in absolute zin ‘begrijpen’. Altijd – en dat
gaat volautomatisch. De precieze betekenis van informatie is op voorhand
vastgesteld – geschikt voor een enkele situatie.
Zodra de machinale betekenis niet meer zo goed past
bij werkelijke situaties, krijgen mensen – naar hun aard! – serieus moeite om
de informatie in hun actuele leefwereld (context) te duiden. Dat leidt in ieder
geval tot inefficiënties, meestal tot (sterk) verminderde effectiviteit en
zelfs tot contraproductiviteit. En, ja, dat stelt teleur.
Is het zo simpel?
Zo eenvoudig is het. Daarom stellen
informatiesystemen steeds vaker en, dat ook, steeds sneller teleur. Dat is één
van de majeure gevolgen van alsmaar toenemende dynamiek in onze moderne
informatiemaatschappij.
Hoe los je dat op?
Dat los je op door informatie niet langer absoluut, maar contextueel te organiseren. Per context is de betekenis immers
absoluut! En per context lukt het informatiesystemen dus wèl om de bedoelde
betekenis van informatie adequaat te communiceren.
Op zo’n manier wordt informatie – juist via digitale
hulpmiddelen – weer dat universele middel dat mensen aanzet tot activiteiten
waarmee ze in tot-en-met digitaal gefaciliteerde informatiesamenleving hun
doelen bereiken.
Dáár draait het dus om bij
informatiesystemen?!
Ja, het draait om informatie van situationeel
kraakheldere betekenis in handen van mensen… tot bedoelde actie… om hun doelen
te bereiken. Effectief dus. En zo efficiënt mogelijk.
Nog één laatste vraag: Hoe
doe je dat eigenlijk – dat “contextueel organiseren” van informatie?
Uitstekende vraag! Wie informatie absoluut
organiseert, denkt ongetwijfeld ook goed na over context. Waar gaat het dan mis?
Men verzuimt die context te expliciteren en in verband te brengen met de
informatie in kwestie.
Informatie (be)staat nooit an sich, maar ‘zit’
altijd in een context. Context zelf is natuurlijk ook weer gewoon informatie.
Zo ontstaat een netwerk aan onderling verbonden informatieknooppunten. Wie
interesse toont in een bepaald informatieknooppunt in zo’n netwerk, vat de
ermee verbonden informatieknooppunten automatisch op als context.
Op die manier beschikt elk informatieknooppunt
altijd over z’n eigen context en faciliteert het informatiesysteem mensen als
vanzelf met informatie van situationeel heldere betekenis met het oog op het
bedoelde effect.
Waar kan ik meer informatie
vinden?
Lees gerust verder op Information Roundabout. Begin
dan bijvoorbeeld bij The
Core of Information Oriented Architecture.
Wil je een meer theoretische onderbouwing, dan kan
ik je Semiotic
Ennead van harte aanbevelen; je ziet dan ook dat ik dankbaar gebruik maak
van het werk van Pieter Wisse; de geestelijk
vader van contextuele organisatie van informatie. Ere wie ere toekomt!
Januari
2013, 2013 © Jan van Til