Informatiedemocratie

 

Jan van Til

 

 

Een democratie is een bestuursvorm die gebaseerd is op het menselijke gelijkheidsbeginsel; een algemeen principe dat iedere burger (wettelijk) gelijke rechten en een gelijke behandeling in gelijke gevallen toekent (vgl. Nederlandse grondwet, artikel 1). Als iedereen vrij en gelijk in rechten en plichten geboren is, zoals in het eerste artikel van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat, dan heeft ook niemand méér recht dan een ander om bepaalde wetten vast te stellen of beslissingen te nemen (Wiki; geraadpleegd november 2010).

 

Inmiddels leven we in een serieuze informatiemaatschappij waarin informatie óver mensen en informatie óver natuurlijke en artificiële zaken sterk de boventoon voeren en tegelijk diep zijn doorgedrongen in ons leven van alle dag. Een term als identiteitsdiefstal – als áánsprekend voorbeeld – raakt langzaamaan ‘ingeburgerd’. Het is flink wennen, maar zoals we toegang tot onze fysieke ruimten (huis, kluis, auto, boot etc.) afschermen, zo hebben we vandaag de dag ook de toegang tot onze informatieruimten ordelijk te regelen. En dat valt niet mee.

 

Dat lukt pas duurzaam wanneer we – burgers, bedrijven èn overheden; de hele democratie dus – serieus werk gaan maken van… informatiedemocratie. Dat is een bestuursvorm die gebaseerd is op het menselijke gelijkheidsbeginsel; een algemeen principe dat iedere burger (wettelijk) gelijke informatierechten en een gelijke informatiebehandeling in gelijke informatiegevallen toekent. Als iedereen vrij en gelijk in informatierechten en plichten geboren is, dan heeft ook niemand méér recht dan een ander om met bepaalde informatie te handelen. Klopt, de overheid draagt daarin een bijzondere verantwoordelijkheid. Hulp van burgers en bedrijven daarbij is ongetwijfeld welkom….

 

Een krachtige aanzet vormt het 16 artikelen ‘lange’ Manifest voor informatieverkeer. Als rechtgeaard en belanghebbend informatiedemocraat kunt u daar beslist niet omheen! Toch? Hieronder laat ik slechts enkele artikelen, kort, de revue passeren.

 

Artikel 1 luidt buitengewoon helder en kernachtig: “Informatie over de individuele (rechts)persoon is eigendom van diezèlfde (rechts)persoon.” Analoog aan en aanvullend op oude en vertrouwde wereld raakt nu ook informatie aan de (rechts)persoon verbonden. Inderdaad, artikel 2, “[e]igendomsrecht vestigt oorspronkelijk en volledig beschikkingsrecht van de persoon over zijn persoonsinformatie.” Zo, de “[m]aatschappelijke beginselen” staan – als een huis!

 

Dat huis verdient echter – voor broodnodig maatschappelijk evenwicht – nuancering; verdere aankleding zeg ook maar. Want onbeperkt zelfbeschikkingsrecht “borgt eventueel onvoldoende vertrouwen voor maatschappelijk verkeer met specialistische bijdragen.” Zulks dient dan wel ordelijk geregeld te zijn. Artikel 3 luidt dan ook: “De persoon kan uitsluitend bij wet beperkt zijn in beschikkingsrecht over zijn persoonsinformatie.”

 

Zelf kan de (rechts)persoon handelingsrecht verlenen. Daarover gaat artikel 6: “De persoon kan (vrijwillig) recht op handeling met zijn beschikbare persoonsinformatie verlenen aan andere personen.” Hoe dat vorm krijgt, volgt direct in artikel 7: “De personen bepalen in een overeenkomst voor specifieke verlening van handelingsrecht tenminste a. de persoon die handelingsrecht verleent, b. de persoon die handelingsrecht verkrijgt, c. het doel, d. de termijn en e. de relevante deelverzameling van de beschikbare persoonsinformatie.”

Naast de handelingsrechten zijn er natuurlijk ook de “[w]ettelijke handelingsverplichting[en]” met persoonsinformatie. Daarover gaan de artikelen 8 en 9.

 

Ook belangrijk voor voldoende maatschappelijk evenwicht zijn de vijf afsluitende artikelen die gaan over de wettelijke verplichting tot het afleggen van “[v]erantwoording over handeling en beheer”. Ik noem slechts artikel 12: “De andere persoon […] verantwoordt zich ongevraagd pèr transactie aan de persoon over handeling met diens persoonsinformatie. De rapportagetermijn is maximaal veertien dagen na voltrekking van de transactie.”

 

U bent informatiedemocraat? U omarmt het informatiedemocratische gedachtegoed? Mooi! Waar is het wachten dan op? Op een Partij voor Informatiedemocratie?

 

 

 

November 2010, 2010 © Jan van Til

 

Voorgaande tekst is eveneens gepubliceerd op mijn blog “Informatiekundig bekeken”.