Nieuw regulerend beginsel: betekenis
Jan van Til
In grote delen van de ons
omringende wereld staan goederen (materie) en transport/transformatie van
goederen (energie) niet meer in het brandpunt van economische belangstelling.
En dat is niet omdat we inmiddels zonder materie
kunnen. Ook niet omdat we zonder de energie kunnen om die materie te
verplaatsen en/of te transformeren. Nee, er is iets anders dat die centrale en
ook regulerende rol heeft overgenomen: informatie.
Op basis van informatie sturen we, bijvoorbeeld, een vloot aan enorme
schepen/vliegtuigen met een scala aan goederen ten behoeve van een waaier aan
belanghebbenden kriskras de wereld over.
Materie-economie
transformeert via energie-economie in informatie-economie. En als gevolg van
stormachtige en aanhoudende ontwikkelingen in ICT, is inmiddels
een heuse informatiemaatschappij ontstaan. Een maatschappij waarin aan
informatie geen enkel gebrek is en waarin zich steeds vaker en ook steeds
indringender de vraag naar betekenis, naar waarde en zin van die veelheid aan
informatie aan ons opdringt. In onze omvangrijke informatiehuishoudingen wordt
eenduidige betekenis een schaars
‘goed’ en promoveert daardoor van middel tot doel. Een nieuw regulerend
beginsel dient zich aan!
Het is tijdens deze vooravond,
een vooravond van een omslag in denken tot nieuw handelen, dat de behoefte aan
een nieuw regulerend beginsel zich manifesteert: betekenis. Want op basis van betekenis selecteren
we de informatie van waarde, komen we
tot zinvol gedrag en sturen we
goederen enzovoort kriskras de wereld over.
Met betekenis als nieuw
regulerend beginsel zijn we in staat om onze informatiehuishoudingen op nieuwe
en hogere orde te brengen en hedendaagse vraagstukken en problemen structureel
op te lossen. Het huidige regulerend beginsel, informatie, blijkt daarvoor niet
langer bruikbaar.
Vanuit een
(natuur-)wetenschappelijk perspectief bekeken, is de beweging materie – energie
– informatie – waarde/zin/betekenis er één van toenemende complexiteit. Dat is
niet anders; we moeten dóór! Wie echter met
antropologische ogen kijkt – vanuit gebruiksperspectief, zeg ook maar, ziet
daarin een belangrijke toewending naar de kern van de
zaak zelf. Waarde/zin/betekenis is immers allesbepalend voor welke informatie
we als mensen gebruiken om beschikbare energie effectief aan te wenden teneinde materie naar onze hand te zetten.
In de toenemende dynamiek en
diversiteit van onze moderne bedrijvigheid en informatiesamenleving is er maar
weinig dat nog lang hetzelfde blijft. Eigenlijk is alles continue in beweging.
Situaties wisselen elkaar steeds sneller af waarbij tegelijkertijd en vanuit
wisselende disciplines en belangengroepen, elk vanuit eigen invalshoek, invloed
wordt uitgeoefend. Dee Hock, de oprichter van VISA
USA/International, benoemde dat verschijnsel al in 1970 als de “compression of time and events”.
En het is vanwege deze verder en verder voortschrijdende compressie dat
betekenis van informatie zo overduidelijk ‘vloeibaar’ wordt en aanwijsbaar
wisselt met de situatie waarin die
informatie zich aan ons, mensen, voordoet.
Het wordt tijd, hoog tijd,
dat we onze informatiesystemen ‘upgraden’ naar nieuw regulerend beginsel: betekenis. Betekenis van informatie is
niet langer absoluut te vatten, maar manifesteert zich als door en door
situationeel. En de manier waarop we onze informatie ordenen tot situationele
betekenis moet daarop nauwkeurig aansluiten.
Dat is een opgave die meer
dan de moeite waard is. Erkenning van betekenis als regulerend beginsel van
informatie geeft de dóórgaande ontwikkeling van
maatschappij en bedrijfsleven een enorme boost en brengt ons wezenlijk grotere
leef- en werkruimte voor het boeken van nieuwe en grotere successen.
Februari
2010, 2010 © Jan van Til
Voorgaand
artikel is eveneens gepubliceerd op mijn blog “Informatiekundig bekeken”.