Een olifant aan de kapstok?

 

Jan van Til

 

 

Iedereen weet dat je de dingen moet gebruiken waarvoor ze zijn bedoeld. En wie deze gouden regel met voeten treedt, houdt er maar beter rekening mee daarvoor – op een kwade dag – de rekening gepresenteerd te krijgen.

 

Een voorbeeld. Iedereen weet wat er gebeurt als je een olifant aan een kapstok hangt. De gevolgen van zo’n huzarenstukje zullen niet lang op zich laten wachten. U vindt het voorbeeld weinig realistisch? Schijn bedriegt, want in de ons omringende digitale werkelijkheid maken we ons regelmatig schuldig aan deze zonderlinge praktijk. En omdat digitale olifanten en dito kapstokken nauwelijks zichtbaar zijn, kunnen we ons dat maar met moeite voorstellen. Ik doe toch een poging, want de gevolgen zijn er niet minder desastreus om – al laten ze vaak wel (erg) lang op zich wachten.

 

Vervang de kapstok van hiervoor maar eens door geboortedatum of burger servicenummer (BSN) en bedenk vervolgens wat daar in de loop van de tijd aan digitale zwaargewichten is opgehangen…. GBA, SVB, IND, zorgsystemen en ga maar door. Het resultaat? Verreweg de meeste systemen komen in grote problemen of weigeren domweg dienst als geboortedatum of BSN niet naar ideaal model kunnen worden ingevoerd. En burgers-in-de-maatschappij krijgen daarvoor de rekening gepresenteerd. Zij ondervinden dan – zoals dat eufemistisch heet: ‘maatschappelijke hinder’.

 

Dienstverlening stagneert. Zorgverlening stokt. Het GBA zit met de handen in het haar. Hoe is het toch mogelijk dat systemen haperen, informatieverkeer vastloopt en burgers moedeloos worden als er ‘iets’ met geboortedatum, BSN enzovoort loos is? Dat komt door het belang dat we hechten aan dergelijke informatie in combinatie met de nogal naïeve redenering dat die informatie ‘dus’ ook een sleutelrol moet spelen in ondersteunende ICT-systemen.

 

In onze reële en nog voortdurend aan dynamiek en variatie winnende wereld, kent nu eenmaal niet iedere persoon zijn geboortedatum. In diezelfde wereld heeft niet iedere persoon een BSN – en hebben sommigen er zelfs twee (of meer). En ook met dergelijke personen moeten overheden, instellingen/bedrijven goede (informatie)betrekkingen kunnen opzetten en onderhouden. Punt. Het is waarschijnlijk zelfs zo dat dergelijke personen juist extra/bijzondere aandacht verdienen! En alleen al hierom moeten systemen als het GBA (juist) ook met dergelijke ‘gevallen’ soepel en professioneel kunnen omgaan.

 

Waarom geeft het GBA, bijvoorbeeld, met betrekking tot geboortedatum zoveel problemen? Omdat ook het GBA uitgaat van een geïdealiseerde wereld waarin ieder persoon een exact bekende geboortedatum heeft. Tja, zo’n wereld bestaat nu eenmaal niet. Dat wordt meer en meer manifest. En systemen waarin geboortedatum (BSN, …) een sleutelpositie bezetten… ondersteunen dan niet, maar zorgen om te beginnen voor groeiende maatschappelijke hinder. Ook dat wordt meer en meer manifest.

 

Geboortedatum (BSN, …) zijn helemaal niet geschikt als kapstok voor informatieverkeer op maatschappelijke schaal. En wat in potentie niet veel méér in zich heeft dan slechts een (vluchtige) eigenschap van iets anders te zijn, moet vooral niet als kapstok worden gepositioneerd en gebruikt. Daar is zo’n ‘ding’ nu eenmaal niet voor bedoeld. En dat geeft – conform gouden regel – op den duur ernstige ongelukken met ontwrichtende gevolgen. De maatschappelijke hinder van nu moet dan ook vooral worden opgevat als een waarschuwingssignaal en wijst op serieuze problemen. Want het blijft natuurlijk niet bij wat maatschappelijke hinder.

 

Wat voor duurzaam en soepel informatieverkeer op maatschappelijke schaal noodzakelijk is, is een civiel informatiekundige ophanging van informatie in een enkelvoudige informatie-infrastructuur ten behoeve van een veelheid aan variërende en gevarieerde deelnemers aan informatieverkeer: burgers, bedrijven en overheden. Klopt, dat is een hele mond vol. Maar het is op die manier dat het gewicht van welke olifant dan ook maar, zich adequaat en evenwichtig verdeelt over op civiel informatiekundige leest geschoeide kapstokken.

Zo lost maatschappelijke hinder (en erger) op. Sterker nog: op die manier banen we ons een weg naar maatschappelijke groei en welvaart!

 

Ziet u het?

 

 

 

November 2009, 2009 © Jan van Til

 

Voorgaand artikel is eveneens gepubliceerd op mijn blog “Informatiekundig bekeken”.